تحریم با "خودرو" چه کرد؟

تحریم خودروسازی ایران از سوی ایالات متحده آمریکا، هفته گذشته یک ساله شد، تحریمی که در این مدت ضربات مخربی بر پیکره این صنعت بزرگ وارد کرد. نیمه مرداد سال گذشته و سه ماه پس از نقض برجام توسط آمریکا، دولت این کشور رسما صنعت خودرو ایران را تحریم کرد و بسیاری از شرکت های خارجی نیز به تبعیت از آمریکایی ها، ارتباط با خودروسازی ایران را قطع یا به حالت تعلیق درآوردند. تحریم مشکلات زیادی را برای خودروسازان و قطعه سازان و البته مشتریان ایجاد کرد، از جمله افت شدید تولید، رشد قیمت خودرو، تعدیل بخشی از نیروی کار قطعه سازان و ایجاد کوهی از تعهدات عقب افتاده خودروسازان.

در این بین، اثرات تحریم صنعت خودرو از سوی ایالات متحده آمریکا روی تولید، خود را خیلی زود نشان داد و خودروسازان به دلیل کمبود قطعه (به خصوص قطعات خارجی) با افت تیراژ مواجه شدند. با توجه به محدودیت های بانکی ایجاد شده ناشی از تحریم و سخت شدن نقل و انتقال پول، تامین قطعات از خارج مختل و به تبع آن، تولید در مسیری نزولی افتاد. شرکت های خارجی از بیم تحریم های آمریکا، مبادلات تجاری خود را با خودروسازان و قطعه سازان ایران قطع کرده یا به حداقل رساندند تا ورودی قطعات و مواد اولیه به کشور از مبادی رسمی تقریبا مسدود شود. از آن سو، به دلیل مشکلات اقتصادی و رشد هزینه های تولید، پرداخت مطالبات قطعه سازان از سوی خودروسازها با تاخیری بیش از گذشته مواجه شد و بنابراین تولید از سمت داخل نیز ضربه خورد. رفته رفته تولید برخی خودروهای مونتاژی متوقف شد و تیراژ دیگر محصولات نیز سقوط کرد. سیر نزولی تولید همچنین سبب شد خودروسازان نتوانند محصولات پیش فروش شده را سر وقت تحویل مشتریان دهند بنابراین  انبوهی از تعهدات معوق دامان آنها را گرفت. این موضوع، اعتراض مشتریان را به دنبال داشت و سبب شد حس بی اعتمادی مشتریان به خودروسازان داخلی افزایش بیابد. همچنین هرچند با توجه به نفوذ دولت در شرکت های خودروساز بزرگ کشور، تعدیل نیروی خاصی به تبع افت تولید رخ نداد، با این حال بخشی از پرسنل قطعه سازی شغل خود را از دست دادند.  

اتفاق دیگری که تحریم آن را رقم زد، انفجار قیمتی در بازار خودرو بود. تحریم سبب شد تولید خودرو افت کند و نرخ ارز بالا برود و در نتیجه، فنر قیمت در بازار خودرو در رفت و مشتریان را بهت زده کرد. انفجار قیمتی سبب شد دست بسیاری از مشتریان از بازار خودرو کوتاه شود و این موضوع نه فقط گریبان خودروهای صفر کیلومتر، بلکه دامان دست دوم ها را نیز گرفت. در حال حاضر کف قیمت در بازار خودروهای داخلی، بالای 4 میلیون تومان است و در کارخانه نیز به 35 میلیون تومان رسیده است.   

در نهایت اما تحریم این اتفاق مثبت را نیز که خودروسازان و قطعه سازان به سمت داخلی سازی بیشتر بروند، رقم زد. به دلیل محدود شدن واردات قطعات از خارج، برنامه هایی برای داخلی سازی قطعات در نظر گرفته شد که اگرچه برخی از آنها سخت و شاید غیر قابل تحقق باشند، اما در مجموع می توانند به افزایش عمق ساخت داخل در صنعت خودرو کشور کمک کنند.