طبق گزارش منتشره، مجموع زیان انباشته غول‌های جاده مخصوص تا پایان آذر امسال به حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته رشد را نشان می‌دهد.
این زیان انباشته هنگفت اما از کجا آمده است؟ به نظر می‌رسد ریشه اصلی چنین زیانی را باید در اختلاف بین قیمت فروش خودروها و بهای تمام‌شده تولید آنها جست‌وجو کرد. قیمت خودروهای داخلی را در حال حاضر شورای رقابت با فرمولی که کارشناسان و فعالان صنعت خودرو انتقادات زیادی به آن دارند، تعیین می‌کند. بنا به ادعای خودروسازان، قیمت‌های اعلامی از سوی شورای رقابت، کفاف هزینه‌های تولید آنها را نمی‌دهد و به همین دلیل است که زیانی هنگفت گریبانشان را گرفته است. در واقع خودروسازان به دلیل اعمال سیاست نرخ‌گذاری دستوری از سوی نهادهای بیرونی، مجبورند محصولات خود را کمتر از قیمت تمام‌شده تولید بفروشند و طبعاً خروجی این ماجرا چیزی جز زیان نخواهد بود. این‌ها البته ادعای خودروسازان است، حال آنکه منتقدان صنعت خودرو و برخی کارشناسان عوامل دیگری را در ثبت این زیاندهی دخیل می‌دانند. از جمله این عوامل می‌توان به ضعف بهره‌وری و سرمایه‌گذاری‌های غیراقتصادی اشاره کرد. با این حال اما خودروسازان معتقدند ضربه اصلی را در ماجرای زیاندهی، نرخ‌گذاری دستوری به آنها زده است و تا وقتی این سیاست برچیده نشود، خروج از محدوده ضرر امکان‌پذیر نیست.
انتقادات و ایرادات به نرخ‌گذاری دستوری اما سبب شد شورای رقابت در روش خود تجدیدنظر کند. این شورا پیش‌تر سالی یک بار مجوز افزایش قیمت برای خودروسازان صادر می‌کرد، اما از اردیبهشت امسال آن را به سه ماه یک بار تغییر داد. این موضوع هرچند از سرعت زیاندهی خودروسازان کاست، اما به گفته آنها، چون قیمت‌های اعلامی از سوی شورای رقابت همچنان با هزینه‌های تولید همخوانی نداشت، نتوانست مانع ادامه ضرردهی صنعت خودرو شود. شورای رقابت اما چند هفته پیش خبر خوشی به خودروسازان داد و آن، آزادسازی قیمت خودروهای کم تیراژ بود. بر این اساس، قرار شد تعیین قیمت ۱۸ خودرو کم تیراژ از ابتدای بهمن توسط خودروسازان و بر اساس متوسط نرخ بازار تعیین شود. خیلی‌ها این تصمیم شورای رقابت را مقدمه آزادسازی کامل قیمت خودرو دانستند، با این حال شورا اخیراً حرفش را پس گرفت. طبق اعلام رضا شیوا رییس شورای رقابت، مصوبه موردنظر فعلاً به اجرا درنخواهد آمد. علاوه بر این، شورای رقابت مجوز افزایش قیمت خودرو برای سه ماه چهارم سال را هم صادر نکرد تا خودروسازان حسابی شوکه شوند. به اعتقاد فعالان صنعت خودرو، ادامه روند فعلی نرخ‌گذاری، ایران‌خودرو و سایپا را بیشتر و بیشتر در زیان غوطه‌ور خواهد کرد، زیرا همچنان قیمت‌های تحمیلی از سوی این شورا، با هزینه‌های تولید همخوانی نخواهد داشت و این موضوع معنایی جز ثبت زیان‌های هنگفت دیگر ندارد.
"جزئیات زیان بزرگ
اما نگاهی بیندازیم به جزئیات زیان دهی خودروسازان در ۹ ماه امسال. طبق صورت‌های مالی ایران‌خودرو، این شرکت تا پایان آذر ۹۹ بالغ بر ۲۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته را به ثبت رسانده است. ایران‌خودرویی‌ها همچنین در ۹ ماه سال جاری نیز بیش از ۱۱ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان زیان کرده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشدی حدوداً سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی را نشان می‌دهد.
از سایپا نیز خبر می‌رسد زیان انباشته این شرکت تا پایان آذر امسال بالغ بر ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است. سایپایی‌ها در ۹ ماه سال جاری هم بیش از سه هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان زیان حاصل کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵۰۰ میلیارد تومان رشد را نشان می‌دهد.
در نهایت اما در صورت‌های مالی پارس‌خودرو نیز زیان انباشته بالغ بر چهار هزار و ۱۰۰ میلیارد تومانی به ثبت رسیده است. سومین خودروساز بزرگ ایران همچنین در ۹ ماه سال جاری نیز بیش از هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان زیان کرده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد بیش از ۳۰۰ میلیارد تومانی داشته است.